Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, wprowadziła do powyższych aktów prawnych możliwość orzeczenia opieki naprzemiennej nad małoletnim dzieckiem, którego rodzicie się rozstali.
Piecza naprzemienna polega na tym, że małoletnie dziecko przez pewien okres czasu mieszka z mamą, a następnie z tatą. Ustawodawca nie wprowadził określenia ile powinien trwać pobyt u mamy i taty. Zazwyczaj rodzice decydujący się na stosowanie opieki naprzemiennej wprowadzają system tygodniowy lub dwutygodniowy, jednakże pozostaje to do uznania rodziców, zgodnie z potrzebami dziecka.
Sądowne uregulowanie opieki naprzemiennej nastąpi w przypadku spełnienia określonych warunków. Przede wszystkim rodzice muszą mieszkać od siebie w niedalekiej odległości, tak aby dziecko wychowywało się w jednym środowisku i uczęszczało do tej samej szkoły lub przedszkola. Psychologowie stoją na stanowisko, że opieka naprzemienna powinna być realizowana w przypadku starszych dzieci, co nie oznacza, że jako adwokat rodzinny nie spotkałam się z orzeczeniem sądowym opieki naprzemiennej dotyczącej młodszych dzieci. Ponadto, rozstający rodzice powinni pozostawać w pełnym porozumieniu w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej. Sędziowie stoją na stanowisku, że nie można wprowadzić opieki naprzemiennej, w przypadku konfliktu między rodzicami, którzy nie są w stanie wypracować choćby wspólnych zasad wychowywania dziecka. Podczas porady prawnej wskazuję, że w przypadku opieki naprzemiennej musi być współpraca rodzicielska, albowiem nie wyobrażam sobie sytuacji, aby dziecko u jednego z rodziców przykładowo chodziło spać o 21 i miało obowiązek umycia zębów, a u drugiego, pora spania to godzina 19.00 bez obowiązku stosowania podstawowych obowiązków higienicznych. W przypadku rodziców pozostających w dużym konflikcie, brak jest podstaw do uznania, że będą potrafili współpracować w tym zakresie.
Sąd Okręgowy w Sieradzu w postanowieniu z dnia 9 października 2013 roku, Sygn. akt I Ca 352/13 wskazał, że „W polskiej doktrynie prawa rodzinnego, w aktualnym stanie prawnym, dominuje przekonanie o dopuszczalności orzeczenia przez sąd pieczy naprzemiennej w sytuacji pozostawienia obojgu rodzicom pełni władzy rodzicielskiej ( np. J. Gajda [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Warszawa 2010, s. 963, nb. 1; R. Zegadło pod red. J. Ignaczewskiego, „Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem”, Warszawa 2010, s. 51 i 52; tenże „Miejsce zamieszkania, miejsce pobytu, miejsce zwykłego (stałego) pobytu dziecka oraz piecza naprzemienna”, Rodzina i Prawo 2011, nr 17-18, s. 13; T. Justyński, „Prawo do kontaktów z dzieckiem w prawie polskim i obcym”, Warszawa 2011, s. 241. ). W dostępnym piśmiennictwie dotyczącym pieczy naprzemiennej wskazuje się, że warunkiem jej ustanowienia jest współdziałanie rodziców. „Aby opieka naprzemienna mogła stać się korzystnym rozwiązaniem, spełnione muszą być szczególne warunki. Wymaga zatem poprawnej i bezkonfliktowej relacji między rodzicami, a więc w każdej sytuacji stawiania potrzeb dziecka na pierwszym miejscu w stosunku do ewentualnych personalnych animozji między rodzicami; zostawienia za sobą przeszłości; samokontroli; dobrej komunikacji na temat dziecka i w obecności dziecka. Niezbędna jest także bardzo sprawna organizacja: precyzyjny i przewidywalny plan zapewniający jednak łatwą reorganizację w przypadku potrzeby modyfikacji; systematyczne i zrównoważone monitorowanie postępów szkolnych przez oboje rodziców; dowożenie dziecka na zajęcia szkolne i pozaszkolne. Nie bez znaczenia jest również sytuacja finansowa rodziny, jako że opieka naprzemienna oznacza utrzymywanie dwóch domów, w których pełnoprawnym mieszkańcem jest dziecko (pokój dziecka, podwójny „ komplet ” rzeczy codziennego użytku dla dziecka) ” (A. Gójska, „Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem”, pod red. J. Ignaczewskiego, Warszawa 2010, s. 431.). W wypowiedziach psychologów zajmujących się pieczą naprzemienną podnosi się że „podstawowym warunkiem zastosowania opieki naprzemiennej jest wystąpienie takich warunków, które pozwalają antycypować zgodną współpracę rodziców we wszystkich aspektach wychowawczych (…). A zatem orzekanie opieki naprzemiennej w sytuacji nasilonego konfliktu między rodzicami stanowi skrajny przykład rozwiązania służącego racjom rodziców i spokojowi sądu, ale sprzecznego z dobrem dziecka” ( tak A. Czerederecka, „Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi ”, Warszawa 2010, s. 108.)
Częstym pytaniem, które zadają mi klienci, dotyczy kwestii rozliczenia kosztów utrzymania dziecka pomiędzy rodzicami stosującymi opiekę naprzemienną. Co do zasady koszty takie powinny znosić się wzajemnie, ponieważ każdy z rodziców ponosi wydatki we własnym zakresie. Właśnie w tej sytuacji ważnym jest również porozumienie rodzicielskie, albowiem rodzice powinni się starać dziecku zapewnić warunki życiowe na tym samym poziomie. W takiej sytuacji dobrze byłoby, aby rodzice składali się na większe wydatki takie jak: zakup odzieży zimowej, obuwia zimowego, tornistra, podręczników, jak również opłat za szkołę lub zajęcia dodatkowe.
Zgodnie z art. 58 Kodeksu Rodzinnego i opiekuńczego sąd ma obowiązek orzec kto i w jakiej wysokości obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. W takiej sytuacji Sądy wprowadzają zapis, że „Kosztami utrzymania i wychowania małoletniego dziecka sąd obciąża obie strony w ten sposób, że będą one ponosiły w całości koszty utrzymania małoletniego w czasie pobytu jego u stron.” Jako adwokat rodzinny spotkałam się z takimi sytuacjami, że rodzice, u których była duża dysproporcja w zarobkach, aby zapewnić podobny stopień życia zawierali porozumienie, że rodzic lepiej zarabiający będzie przekazywał określoną sumę pieniędzy drugiemu rodzicowi na tzw. „wyrównanie szans”.
W ostatnim czasie pojawiają się również zapytania o zasadność przyznania kwoty 500 plus, dla rodziców stosujących opiekę naprzemienną. W przypadku, gdy taka piecza jest uregulowana prawomocnym wyrokiem sądowym lub ugodą zawartą przed mediatorem zatwierdzoną przez Sąd, to rodzice otrzymują 500 plus po połowie, jeśli spełniają inne warunki wskazujące na zasadność otrzymywania tych środków.
W powyższym artykule starałam się zawrzeć podstawowe informacje dotyczące obligatoryjnych elementów, które powinien zawierać pozew o rozwód. W przypadku, gdyby chcieli Państwo uzyskać bardziej szczegółowe informacje lub pojawiłyby się wątpliwości zapraszam do kontaktu z Kancelarią 573 323 375.
Podstawa prawna
art. 58 Kodeksu Rodzinnego i opiekuńczego
- 1. W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
- 1a. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.
- 1b. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
- 2. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
- 3. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
- 4. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.